Nghĩ luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học không chỉ là bài tập thông thường của chương trình Ngữ Văn 9 mà còn là cơ hội để các em học sinh phát triển khả năng tư duy phản biện, khả năng nắm bắt và phân tích các vấn đề xã hội một cách sâu sắc và toàn diện. Qua bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá khái niệm, đặc điểm và cách viết một bài nghị luận về vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học, kèm theo ví dụ chi tiết.
1. Khái Niệm Nghị Luận Về Một Vấn Đề Xã Hội Trong Tác Phẩm Văn Học
– Nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học là dạng bài tập mang tính tích hợp giữa tác phẩm văn học và các vấn đề xã hội. Đây là cơ hội để học sinh thể hiện quan điểm, cảm xúc và suy nghĩ của mình về những vấn đề đang tồn tại trong xã hội thông qua lăng kính của văn học.
Nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học là cách tiếp cận hữu ích
2. Đặc Điểm
– Đặc điểm của nghị luận về vấn đề xã hội không chỉ đơn thuần là phân tích văn bản mà còn cần thể hiện sự cảm nhận sâu sắc đối với các vấn đề xã hội được thể hiện qua tác phẩm văn học.
Ví dụ: Từ vẻ đẹp của nhân vật thanh niên trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long, em hãy nêu suy nghĩ của mình về lý tưởng sống của thanh niên hiện nay.
– Các vấn đề xã hội có thể rút ra từ một tác phẩm văn học trong chương trình sách giáo khoa nhưng cũng có thể là một câu chuyện, văn bản mà học sinh chưa từng học.
3. Dàn Ý Chung
Mở Bài
– Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm (nếu vấn đề nghị luận được rút ra từ một tác phẩm nhất định).
– Dẫn dắt vấn đề cần nghị luận.
Thân Bài
– Phân tích vấn đề trong văn bản để rút ý nghĩa vấn đề cần nghị luận.
- Giải thích vấn đề cần nghị luận (tùy vấn đề).
- Phân tích, chứng minh, bàn luận (thực hiện thao tác tư duy như nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống hay nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý).
Kết Luận
– Đánh giá ý nghĩa vấn đề xã hội trong tác phẩm.
4. Bài Văn Nghị Luận Về Một Vấn Đề Xã Hội Trong Tác Phẩm Văn Học Mẫu
Bài Văn Mẫu 1
Trong “Bản văn đọc sách”, Chu Quang Tiềm có viết: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn. Bởi vì học vấn không chỉ là việc cá nhân, mà là việc của toàn nhân loại.”
Từ đó, em có suy nghĩ gì về việc đọc sách của thế hệ trẻ ngày nay?
Hướng dẫn cách làm bài văn nghị luận về vấn đề đọc sách của giới trẻ
Gợi Ý Dàn Bài
| Mở Bài | – Nói về tầm quan trọng của việc đọc sách, Chu Quang Tiềm đã khẳng định: “… đọc sách là một con đường quan trọng của học vấn.” – Tuy nhiên, việc đọc sách của giới trẻ ngày nay mất tích cực vẫn còn rất nhiều vấn đề đáng lo ngại. |
|---|---|
| Thực Trạng | – Mặt tích cực: Nhiều bạn trẻ yêu thích đọc sách, chăm chỉ, nâng niu sách, tranh thủ mỗi lúc mỗi nơi để đọc sách. Họ coi đọc sách là một niềm say mê, một thú vui không thể thiếu trong cuộc sống. Bên cạnh những đầu sách trong nước, họ còn tìm kiếm các đầu sách nước ngoài, thuộc nhiều lĩnh vực để đọc. Nhờ văn hóa đọc mà mình đã làm giàu kiến thức sâu rộng. – Mặt tiêu cực: + Bên cạnh đó, đại đa số giới trẻ hiện nay đang thờ ơ với mạng xã hội, việc đọc sách, thay vì tìm tòi tài liệu trong những cuốn sách, các bạn học sinh lên mạng xã hội để tra cứu đáp án. Trên đó, các bạn có thể tìm thấy thông tin một cách nhanh chóng, nhưng kiến thức không sâu, chưa thể đến việc kiến thức đó chưa được kiểm chứng. Điều này gây ra một tình trạng báo động: học sinh lười đọc sách nhiều chữ. + Nếu được hỏi 3 cuốn sách gần đây nhất mà bạn từng đọc là gì, chắc chắn không ít những cái lắc đầu cho qua. Một tháng, trung bình một người Nhật Bản đọc được vài chục cuốn sách. Còn ở Việt Nam, theo báo điện tử Vietnamnet đưa tin, một năm người Việt chỉ đọc được 4 đầu sách, chỉ bằng 1/5 lượng sách đọc được của người Nhật. Người Nhật tranh thủ đọc sách ở mọi nơi mọi lúc: trên xe buýt, chuyến máy bay,… Còn người Việt, thậm chí lúc chờ đèn đỏ, họ cũng lấy điện thoại di động ra xem mạng xã hội. + Giới trẻ ngày nay thích đọc sách mang tính giải trí như truyện tranh, truyện ngôn tình,… mà ít đọc sách về văn hóa, lịch sử, khoa học, kỹ năng,… Nếu có dịp ghé qua hội chợ sách, ta chỉ thấy các gian hàng truyện tranh là thu hút số người tham gia đông nhất. + Nhiều bạn trẻ có kiểu ra mặt thích đọc sách, khoe khoang để nhận được sự khen ngợi. Họ đọc sách mà không biết ứng dụng vào thực tế,… + Giới trẻ ngày nay khó khăn trong việc lựa chọn sách hay. Một phần, vì họ không hiểu mình cần gì ở những cuốn sách, chọn sách chỉ a dua theo số đông. Một phần lại trên thị trường, cuốn sách nào cũng được trình bày bắt mắt, nhan đề hấp dẫn, quảng cáo rầm rộ, sách được sản xuất ồ ạt mà không quan tâm đến chất lượng,… Người đọc bị “nhồi” quá nhiều thông tin nên khó chọn được cuốn sách hay. |
| Nguyên Nhân | – Do sự bùng nổ của công nghệ thông tin. Đặc biệt, giới trẻ là đối tượng rất dễ bị hấp dẫn với cái mới lạ, thích làm theo số đông, họ cũng chưa đủ chính chắn để phân biệt cái nào và không nên làm. – Nhiều bạn trẻ sống với lịch học trên lớp, lịch làm việc quá dày đặc, không có thời gian dành cho việc đọc sách. – Do gia đình, nhà trường, xã hội chưa tạo được hứng thú đọc sách cho các bạn trẻ. – Do sự lười biếng của bản thân. |
| Hậu Quả | – Văn hóa đọc xuống thấp dẫn đến hậu quả giảm sút kiến thức khoa học, văn hóa, xã hội. Lâu dài, đất nước ta sẽ lạc hậu, yếu kém. Nhiều người không có trình độ học thức sẽ trở thành gánh nặng cho xã hội.– Thế giới tâm hồn trở nên hạn hẹp, gây ra căn bệnh vô cảm. – Hạn chế sự phát triển ngôn ngữ. |
| Biện Pháp Khắc Phục | – Tổ chức ngày hội đọc sách, hội thảo giới thiệu sách hay, các buổi trò chuyện định hướng cách đọc sách đúng.– Nhà trường, các bậc cha mẹ giao bài tập đọc sách cho học sinh. – Quản lý, kiểm duyệt chất lượng các đầu sách được xuất bản ra thị trường. – Bản thân mỗi người nên có ý thức đọc sách,… |
| Liên Hệ Bản Thân | – Đọc sách rất quan trọng. Đó là con đường ngắn nhất để lĩnh hội kiến thức. – Tăng cường đọc sách, mở rộng các loại sách và nhiều lĩnh vực trong cuộc sống…. |
Bài Văn Mẫu 2
Trần Quốc Hoàn – Thầy giáo dạy học ngồi xe lăn
Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Quảng Trị, thầy giáo Trần Quốc Hoàn bị liệt nửa người, đôi chân không thể đi lại được. Vượt qua trăm ngàn khó khăn, thương bố mẹ đã chịu nhiều vất vả, anh đã quyết tâm học tập. Sau khi tốt nghiệp cấp ba, anh quyết định ở nhà mở lớp học để dạy cho những đứa trẻ nghèo nơi mình sống. Một lớp học đặc biệt, không bảng, không phấn, chỉ có hai bàn ghế gỗ và chiếc xe lăn được mở ra hoàn toàn miễn phí. Cứ thế, trong suốt nhiều năm qua, không biết bao nhiêu thế hệ học trò đã từ đây bước tới giảng đường đại học. Không chỉ là một người thầy giỏi, anh còn được biết đến là một vận động viên thể thao với nhiều thành tích đáng nể: 12 huy chương vàng, 19 huy chương bạc và 8 huy chương đồng tại các giải thể dục thể thao người khuyết tật.
Em có suy nghĩ gì về tấm gương anh Trần Quốc Hoàn?
Gợi Ý Dàn Bài
| Mở Bài | Trong xã hội, không thiếu những kẻ mãi chơi, chỉ biết hưởng thụ, than thân trách phận và sống dựa dẫm vào người khác. Thế nhưng cũng có những con người khuyết tật, dù cuộc sống không may mắn, họ vẫn vươn lên để sống đẹp, sống có ý nghĩa như những bông hoa hướng dương luôn hướng về mặt trời. Câu chuyện về anh Trần Quốc Hoàn – thầy giáo dạy học ngồi xe lăn làm ta thật xúc động. |
|---|---|
| Thân Bài | – Suy nghĩ về những khó khăn của anh Trần Quốc Hoàn + Anh sinh ra trên mảnh đất còn nhiều khó khăn, gian khổ. + Ngay từ nhỏ, anh đã thiệt thòi hơn biết bao người. Anh bị liệt nửa người, đi lại thật khó khăn. Đối với người bình thường, cuộc sống màu sắc; đối với một người tàn phế như anh lại càng khó khăn hơn. Lớn lên trong sự nhiều khổ, cuộc sống thường ngày vốn dĩ rất khó chứ không nói đến lí tưởng sống. Chắc chắn, trong điều kiện ấy, con người sẽ buồn bã, chán nản, tuyệt vọng và phải sống dựa dẫm vào người khác. – Suy nghĩ về nghị lực của anh Trần Quốc Hoàn: + Vượt qua mọi khó khăn, thiếu thốn, anh Hoàn quyết tâm học tập – với một khí chất phi thường. Anh không để những điều đó khiến mình gục ngã. Trong xã hội, có biết bao bạn trẻ có điều kiện, nhưng họ không biết trân trọng, nhiều bạn còn chán nản với việc học. Còn với anh, anh đến trường với những đớn đau, khó khăn, thế nhưng anh đã bỏ rơi những bản thân mình để quyết tâm theo đuổi kiến thức. Tấm gương của anh thật đáng khâm phục. + Hơn cả, anh không chỉ là một học trò giỏi, anh còn là một người thầy vĩ đại. Anh quyết định mở lớp học miễn phí cho trẻ em nghèo nơi mình sống. Lớp học không bảng, không phấn, chỉ có hai bàn ghế gỗ và chiếc xe lăn. Nhưng chính nơi đó, bao thế hệ học trò đã từng từ đây bước tới trường đại học. Không chỉ là một người thầy giỏi, anh còn được biết đến là một vận động viên thể thao với nhiều thành tích đáng nể: 12 huy chương vàng, 19 huy chương bạc và 8 huy chương đồng tại các giải thể dục thể thao người khuyết tật. – Suy nghĩ về việc làm của Anh Trần Quốc Hoàn: + Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, dù không phải là tài năng, anh vẫn luôn hoàn thành xuất sắc công việc của mình. Anh không chỉ dạy cho học sinh kiến thức mà còn là tấm gương về lòng kiên trì, nghị lực sống cho tất cả thế hệ học sinh. + Anh thực sự là tấm gương, là những bài học cho chúng ta về sự vượt khó. Anh đã sống một cuộc đời đẹp và ý nghĩa: Luôn biết chấp nhận những gì mình đã có, không gục ngã trước nghịch cảnh. Những người như anh cho chúng ta thấy có những giá trị sống cao cả mà không ai có thể lấy đi. |
| Kết Bài | Khẳng định lại ý nghĩa của tấm gương anh Trần Quốc Hoàn. |
Bài Văn Mẫu 3
Trong bài thơ “Nói với con”, Y Phương đã viết về phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình:
Người đồng mình tự đục đá kê cao quể hương
Còn quể hương thì làm phong tục.
Ngày nay, rất nhiều bạn trẻ mãi mê chạy theo văn hóa nước ngoài mà quên đi các phong tục, tập quán truyền thống. Từ hiện tượng đó, em hãy viết đoạn văn với chủ đề: Giới trẻ và văn hóa truyền thống.
Gợi Ý Dàn Bài
| Đặt Vấn Đề | – Từ ngàn xưa, cha ông ta đã xây dựng nên một nền văn hóa đậm đà bản sắc. Đó là thế hệ sau, chúng ta phải có trách nhiệm gìn giữ, phát huy, nhưng hiện nay ngày càng nhiều bạn trẻ thiếu đi ý thức bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. |
|---|---|
| Giải Thích | – Văn hóa truyền thống: là những phong tục, tập quán, những giá trị tinh thần tốt đẹp đã hình thành và phát triển qua ngàn đời. Những giá trị đó đã ăn sâu và vương vấn trong đời sống của người dân Việt Nam, trở thành văn hóa tốt đẹp và là di sản văn hóa quý báu của cả dân tộc. Ví dụ như phong tục Tết cổ truyền, lễ hội làng, món ăn truyền thống,… |
| Hiện Trạng | – Mặt tích cực: Nhiều bạn trẻ sống văn hóa ngày nay cũng biết yêu văn hóa dân tộc. Họ thành thạo, năng động gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống bên cạnh những gì văn hóa hiện đại đã đưa lại. Họ tham gia các lễ hội truyền thống, học hỏi các bài dân ca,… – Mặt tiêu cực: + Nhiều bạn trẻ lại có xu hướng chạy theo văn hóa nước ngoài mà không hề biết đến những phong tục, tập quán của ông cha ta. Họ đánh mất đi bản sắc văn hóa, một cái chất riêng của người dân Việt Nam. + Nhiều bạn trẻ đã xa lạ với các phong tục, tập quán cơ bản của dân tộc, không biết cách làm bánh chưng, không biết đánh đổi mỗi khi Tết đến xuân về, không biết các bài dân ca, hay các điệu múa,… + Vào các dịp lễ hội, thay vì tham gia các hoạt động ấy, nhiều bạn trẻ lại chần chừ, chỉ chào đón nó như một cái gì đó đơn điệu mà không có chút hứng thú, sống trong những món ăn nhanh hiện đại mà quên đi những món ăn thơm ngon, đậm đà hương vị quê hương. |
| Nguyên Nhân | – Do cuộc sống hiện đại dần thay đổi thói quen sinh hoạt, đẩy nhanh tốc độ sống và cách tiếp cận văn hóa. – Do sự phổ biến của các nền văn hóa khác nhau, các thanh niên đang dần bị ảnh hưởng bởi điều đó. |
| Biện Pháp | – Mỗi bạn trẻ cần tự ý thức bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc, tìm về cội nguồn văn hóa của mình. – Cần có các hoạt động thiết thực như viết các bản tin, tài liệu giới thiệu về văn hóa dân tộc, tổ chức các lớp học, lớp tiếp cận văn hóa để giáo dục cho các bạn trẻ. |
| Kết Bài | Khẳng định lại tầm quan trọng trong việc bảo tồn văn hóa truyền thống. |
Nghĩ luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học là một phần không thể thiếu trong quá trình hình thành các công dân có trách nhiệm, biết quan tâm và đóng góp cho xã hội. Để học tốt hơn môn Ngữ Văn và các môn học khác trong chương trình lớp 9, các em nên tham khảo những cuốn sách sau của Tkbooks:
Làm Chủ Kiến Thức Ngữ Văn 9 Luyện Thi Vào 10
Link đọc thử: https://drive.google.com/file/d/1z6Dg5pus-NfXGc3lIow9lmj__GqoIlHq/view
Làm Chủ Kiến Thức Toán 9 Luyện Thi Vào 10
Link đọc thử: https://drive.google.com/file/d/1uaOJCek1Mpmm-UbFU3hEIVzQ0P6PPaoC/view
Sổ Tay Kiến Thức Toán Văn Anh Lớp 9
Link đọc thử: https://drive.google.com/file/d/1mNe5p9rbgE57L5_O9s-rI6qeTYFaiMRm/view
Tkbooks tự hào là nhà xuất bản sách tham khảo cho học sinh THCS hàng đầu tại Việt Nam!
Tkbooks.vn
Để lại một bình luận