Thao túng thị trường chứng khoán: Nhận diện, Hình thức và Cách phòng tránh

Thị trường chứng khoán là một trong những lĩnh vực đầu tư hấp dẫn, nhưng cũng đầy rủi ro. Trong bối cảnh thị trường tài chính phát triển, hành vi thao túng thị trường chứng khoán đã trở thành một vấn đề nóng, đe dọa đến lợi ích của nhà đầu tư. Vậy thao túng thị trường chứng khoán là gì và làm thế nào để nhận diện và phòng tránh nó? Hãy cùng khám phá trong bài viết này.

Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Thao túng thị trường chứng khoán (hay còn gọi là Market manipulation) đề cập đến những hành vi có chủ ý làm ảnh hưởng tiêu cực đến giá cổ phiếu hoặc tình hình giao dịch của một chứng khoán nào đó thông qua các phương pháp không minh bạch, nhằm thu lợi cho bản thân.

Trên thị trường chứng khoán, việc thao túng thường diễn ra qua hành động tạo ra một cung – cầu giả tạo để tác động lên mức giá. Quy mô của thị trường sẽ ảnh hưởng lớn đến khả năng xảy ra hiện tượng thao túng. Một thị trường lớn với nhiều người tham gia thường khó bị thao túng hơn so với những thị trường nhỏ bé với ít người đầu tư.

Theo Điều 3 khoản 2 Nghị định 156/2020/NĐ-CP, thao túng trên thị trường chứng khoán chính là các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động và thị trường chứng khoán, gồm một hoặc nhiều hành vi dưới đây:

• Sử dụng một hay nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác nhằm tạo ra cung – cầu giả tạo.
• Thực hiện các giao dịch với khối lượng lớn nhưng không có ý định mua thực sự.
• Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết hoặc lôi kéo người khác để gây ảnh hưởng tiêu cực đến cung cầu và giá cổ phiếu.
• Đưa ra thông tin sai lệch nhằm tạo ra cung cầu giả tạo hoặc thao túng giá trị của chứng khoán.

Ví dụ: Một nhóm người cùng nhau huy động tiền để mua một mã cổ phiếu cụ thể. Hành động này sẽ tạo ra cầu giá giả tạo, khiến giá cổ phiếu tăng cao và ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư.

Các hình thức thao túng thị trường trong chứng khoán

Sau khi đã hiểu thao túng thị trường chứng khoán là gì, bạn cần biết thêm 05 hình thức thao túng phổ biến:

1. Lan truyền tin đồn, tin giả thất thiệt

Hình thức này thường được áp dụng để làm giảm uy tín của một công ty, khiến cho giá cổ phiếu của công ty đó giảm mạnh. Các thông tin sai lệch này có thể ảnh hưởng tiêu cực cho doanh nghiệp, thị trường và các nhà đầu tư khác. Từ đó, giá cổ phiếu cũng sẽ bị ảnh hưởng.

2. Thổi phồng giá cổ phiếu (Pump and dump)

Hành động này liên quan đến việc mua vào một lượng lớn cổ phiếu để đẩy giá lên cao. Sau đó, khi giá đã đạt đến mức mong muốn, nhà đầu tư sẽ bán ra để thu lợi. Hình thức thổi phồng giá cổ phiếu giúp cho những người thao túng thị trường kiếm được lợi nhuận cao khi bán ra giá cao.

3. Thực hiện các giao dịch giá giả (Spoofing)

Giao dịch giá giả tức là đặt những giao dịch lớn mà không có ý định thực sự mua. Điều này làm cho giá cổ phiếu tăng bất thường, khiến nhiều nhà đầu tư khác mua vào, và sau đó nhà đầu tư thao túng sẽ rút lại giao dịch, dẫn đến thua lỗ cho nhiều người khác.

4. Mua, bán cổ phiếu ngay lập tức

Hành động này gần tương tự với hình thức Spoofing nhưng nhằm tạo ra một cung cầu ảo, khiến giá cả nhanh chóng thay đổi. Hành vi này dễ dẫn đến việc nhiều nhà đầu tư bị thao túng mà không hề hay biết.

5. Thao túng thông qua các chiêu trò tin tức

Các nhà đầu tư có thể lợi dụng tình hình thông tin bất lợi hoặc tin tốt để thao túng giá bằng cách phát tán thông tin qua các kênh không chính thống, hoặc thông qua số liệu không xác thực để làm cho thị trường biến động.

Hình phạt cho hành vi thao túng thị trường chứng khoán

Hình phạt cho thao túng thị trường chứng khoán

Theo Điều 211, Bộ Luật Hình sự năm 2015, những cá nhân thực hiện hành vi thao túng thị trường có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc hành chính, tùy vào mức độ nghiêm trọng.

• Truy cứu trách nhiệm hình sự:

  • Có thể bị phạt tiền từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

• Hình phạt chính:

  • Có thể bị phạt từ 500 triệu đến 1,5 tỷ đồng nếu gây thiệt hại cho các nhà đầu tư trong khoảng 1 đến 3 tỷ đồng.

Cách phòng tránh các hành vi thao túng chứng khoán

Cách phòng tránh thao túng chứng khoán

Để tránh bị ảnh hưởng bởi những hành vi thao túng trên thị trường, nhà đầu tư có thể áp dụng các phương pháp sau:

1. Tích lũy kiến thức về thị trường chứng khoán

Nhà đầu tư cần nắm rõ các kiến thức về quy luật cung cầu, các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị cổ phiếu. Điều này giúp họ có cái nhìn chính xác và quản lý rủi ro hiệu quả.

2. Hiểu rõ hơn về doanh nghiệp mình đầu tư

Việc tìm hiểu doanh nghiệp sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn. Nếu một doanh nghiệp có tình hình tài chính ổn định và triển vọng phát triển tốt thì khả năng giá cổ phiếu tăng cao hơn.

3. Xây dựng chiến lược đầu tư rõ ràng

Nhà đầu tư nên có một kế hoạch đầu tư cụ thể, tránh việc giao dịch theo cảm xúc hay thông tin không rõ ràng. Lập kế hoạch và đặt mục tiêu rõ ràng sẽ giúp giảm thiểu rủi ro ở thị trường đầy biến động này.

Tóm lại, thao túng thị trường chứng khoán là một hành vi bất hợp pháp và có thể gây thiệt hại lớn cho các nhà đầu tư. Việc nắm vững kiến thức, theo dõi thông tin và thực hiện các chiến lược đầu tư có chủ đích sẽ giúp bạn bảo vệ mình khỏi những rủi ro không đáng có.

Hãy thường xuyên theo dõi aerariumfi.com để cập nhật những thông tin mới nhất về thị trường chứng khoán, đầu tư tài chính và các kiến thức bổ ích khác từ các chuyên gia.